Ba khía – một món ăn đặc sản của vùng đất ven biển Trà Vinh và đang trở thành loài thủy sản có giá khá cao trước nhu cầu tiêu thụ ở các chợ thị thành ngày càng nhiều; trong khi nguồn lợi ba khía ngoài tự nhiên ngày càng bị sụt giảm nhanh và đang dần có nguy cơ bị “xóa sổ” trước tình hình phát triển mạnh phong trào nuôi trồng thủy sản (tôm sú). Con ba khía cũng đã giúp cho rất nhiều người dân nghèo vùng ven biển, người dân ở các địa phương lân cận có nguồn thu nhập khá ổn định từ công việc bắt ba khía theo mùa…


Ba khía được các cơ sở ở xã Đông Hải, huyện Duyên Hải thu gom và đưa về các chợ trong, ngoài tỉnh

Con ba khía có nhiều và rộ nhất vào khoảng từ tháng 8 âm lịch cho đến tháng 2 năm sau. Năm nay, giá ba khía khá cao: từ 25.000 - 40.000 đồng/kg (tùy kích cỡ) nhưng “cung không đủ cầu”; vì vậy không phải lúc nào đến chợ cũng có thể mua được ba khía. Do ba khía khi được đem đến chợ thì các tiểu thương chờ sẵn thu mua và chở đi về các chợ lớn, các đô thị bán tươi cho các nhà hàng, quán ăn có giá cao hơn, thu lợi nhuận nhiều gấp rưỡi, gấp đôi hoặc ba lần so với ở tại vùng ven biển Duyên Hải (Trà Vinh). Trước đây con ba khía thường được các chủ vựa thu mua ủ muối làm mắm (ba khía muối) và bán với giá 7.000 - 8.000 đồng/chục (14 con), hiện nay do nguồn ba khía “hút hàng” nên giá ba khía muối tại các chợ vùng ven biển như Đông Hải, Trường Long Hòa, Dân Thành…cũng tăng lên từ 15.000 - 20.000 đồng/chục (tùy loại con lớn hay nhỏ). Theo ghi nhận của chúng tôi, hiện tại chợ Bạch Đằng (phường 3, thành phố Trà Vinh), giá ba khía tươi (còn sống) loại 20 - 22 con/kg từ 35.000 - 40.000 đồng/kg; loại 30 - 35 con/kg giá 30.000 đồng/kg; loại 40 con/kg giá 25.000 đồng/kg. Riêng ba khía muối loại 20 - 25 con /kg, giá 25.000 - 30.000 đồng/chục (14 con), nhưng nguồn cung không đủ cầu.

Ngày nay, đối với đặc sản ba khía tươi thường được chế biến thành các món ăn rất ngon như: nấu canh chua cơm mẻ với bắp chuối, hấp, luộc chấm muối ớt chanh hay rang me và chỉ khi ba khía chết, mới chuyển sang làm ba khía muối. Ông Phan Thanh Hồ - Chủ cơ sở chuyên thu gom ba khía ở xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, cho biết: Việc thu mua ba khía hiện nay không còn nhiều như những năm trước đây, khi vào thời điểm tháng 7, tháng 8 âm lịch cho đến gần tết là vào vụ ba khía và giá bán rất rẻ 5.000 - 6.000 đồng/kg. Mấy năm nay, con ba khía ít, người tiêu dùng ưa chuộng nên ba khía bán được giá lắm, hiện giá ba khía cỡ lớn thu vào từ 10.000 - 20.000 đồng/kg (tùy loại). So với 7 - 8 năm trước, hiện nay sản lượng cơ sở thu gom ba khía được khoảng 20 – 30%; ngày nào nhiều cũng chỉ 50 – 70 kg/ngày. Cũng theo ông Phạm Văn Vinh, ở ấp Phước Thiện, xã Đông Hải, huyện Duyên Hải là một ngư dân có hơn 25 năm gắn liền nghề đánh bắt ba khía, cho biết: Khoảng hơn 10 năm trở về trước, từ con nước rằm trở đi, mỗi người chỉ cần đi 1 - 2 tiếng đồng hồ vào rừng ven biển sẽ bắt được cả bao ba khía. Thời điểm ba khía hội thường vào con nước 30 âm lịch, người bắt ba khía chỉ cần đến những gốc cây mắm, đước rừng để gom con ba khía, có gốc cây cả chục kg ba khía, chỉ cần rọi đèn và nhanh tay bắt chúng. Còn bây giờ, một người muốn bắt được một bao ba khía như trước không phải dễ dàng…Trước đây mỗi lần vào mùa ba khía thường có rất nhiều ghe ở xa như Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu đến xã Đông Hải (Duyên Hải) để bắt ba khía rồi ủ làm mắm, sau đó chở đi bán cho các chợ ở đồng bằng sông Cửu Long. Nhưng khoảng 10 năm nay, loài thủy sản này số lượng ngày càng giảm, có nguy cơ cạn kiệt và hiện đang trở thành đặc sản và là hàng hiếm… Hiện tại xã Đông Hải (Duyên Hải) có khoảng 3 - 4 điểm thu gom ba khía từ các ngư dân đánh bắt về, vào cao điểm con nước 30 (đỉnh triều cao) sản lượng ba khía các cơ sở này thu mua trung bình 200 kg/ngày, với số lượng này chỉ bằng 30% sản lượng ba khía so trước đây. Theo kỹ sư Lữ Minh Tâm - Cán bộ phụ trách thủy sản ở xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, cho biết:

- Những năm qua, phong trào nuôi thủy sản trong tỉnh phát triển khá mạnh, nhất là sức hút của nghề nuôi tôm sú mang lại lợi nhuận cao làm cho người dân vùng ven biển chạy theo con tôm, nên người dân lén lút chặt phá rừng, đào ao tự phát để nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, làm cho vùng sinh thái tự nhiên, nhất môi trường rừng phòng hộ, bãi bồi ven biển là nơi thích nghi của loài ba khía ngày càng thu hẹp nhanh chóng, nên con ba khía không còn nơi để sống, sinh sản. Dân xứ lạ muốn về biển bắt ba khía cũng không dễ dàng vì không thể vào vùng đất nuôi thủy sản. Trong khi đó, lượng ba khía ở ven các con sông, rạch của vùng đất ven biển Duyên Hải không còn nhiều như trước.

Nhằm tạo môi trường sinh thái cho các loại thủy sinh vật sinh trưởng và phát triển; trong đó có loài đặc sản ba khía…tại các vùng ngập mặn ven biển Trà Vinh, hiện ngành Nông nghiệp tỉnh đang triển khai thực hiện chủ trương của UBND tỉnh về khuyến khích nông dân phát triển và nhân rộng mô hình nuôi thủy sản kết hợp trồng rừng (55% rừng, 45% thủy sản); góp phần bảo vệ môi trường và tạo nơi trú ẩn cho các loài thủy hải sản vùng ngập mặn. Được biết, năm 2008 Bộ môn Kỹ thuật nuôi hải sản (Trường ĐH Cần Thơ) đã bước đầu thành công trong nuôi vỗ ba khía mẹ sinh sản và ương nuôi ấu trùng ba khía, với thành công bước đầu này là tín hiệu vui để phát triển nghề nuôi thủy sản và bổ sung nguồn lợi tự nhiên cho vùng rừng ngập mặn ven biển.

Nguồn: travinh.gov.vn